'n Voorlopige model vir die sistematiese beskrywing van gebruikersvriendelikheid in woordeboeke

Abstract

Opsomming: Die gebruikersperspektief staan tans sentraal in die leksikografiese gesprek. Dit spruit uit die beginsel dat enige woordeboek in die eerste plek vir gebruik deur 'n bepaalde teikengebruikersgroep bedoel moet wees, en as sodanig moet die woordeboek op daardie gebrui-kersgroep afgestem wees — dit moet gebruikersvriendelik wees. In hierdie artikel word van die standpunt uitgegaan dat die gebruik van 'n woordeboek as 'n kommunikatiewe handeling begryp moet word, wat die geleentheid bied om insigte uit die kommunikasiewetenskap in die metalek-sikografie te benut. Na aanleiding van die algemene kommunikasiemodel vir interpersoonlike kommunikasie wat in die literatuur oor kommunikasiewetenskap voorkom, word 'n leksikogra-fiese kommunikasiemodel voorgestel. Uit hierdie model kan minstens elf leksikografiese para-meters afgelei word aan die hand waarvan gebruikersvriendelikheid in woordeboeke sistematies beskryf kan word. Die struktuur wat hierdie parameters aan 'n gesprek oor gebruikersvriendelik-heid in woordeboeke kan gee, bemiddel die formulering van die ware doel van 'n gebruikers-vriendelike woordeboek.Sleutelwoorde: GEBRUIK, GEBRUIKER, GEBRUIKERSPERSPEKTIEF, GEBRUIKERSVER-WYSINGSRAAMWERK, GEBRUIKERSVRIENDELIKHEID, KANAAL, KOMMUNIKASIEMODEL, KONTEKS, LEKSIKOGRAAF, LEKSIKOGRAFIESE KOMMUNIKASIEMODEL, MEDIUM, META-TEKS, STYLGIDS, TERUGVOER, WERKLIKE DOEL, WOORDEBOEK, WOORDEBOEKPLANAbstract: A Preliminary Model for the Systematic Description of User-friendliness in Dictionaries. The user perspective is a central notion in current lexico-graphical discourse. This stems from the principle that a dictionary should in the first place be meant for use by a specific target user group, and as such the dictionary should be aimed at that target user group — it should be user friendly. In this article the point of departure is that the use of a dictionary should be regarded as a communicative act, which presents the opportunity to util-ise insights gained in communication science in the metalexicography. From the general communi-cation model for interpersonal communication, as found in literature on communication science, a lexicographical communication model is developed. From this model at least eleven lexicographi-cal parameters can be derived according to which user-friendliness in dictionaries can be described in a systematic way. The structure that these parameters can offer in debating user-friendliness in dictionaries informs the formulation of a definition for the genuine purpose of a user-friendly dic-tionary.Keywords: CHANNEL, COMMUNICATION MODEL, CONTEXT, DICTIONARY PLAN, DICTIONARY, FEEDBACK, GENUINE PURPOSE, LEXICOGRAPHER, LEXICOGRAPHICAL COMMUNICATION MODEL, MEDIUM, METATEXT, STYLE GUIDE, USE, USER, USER'S FRAME OF REFERENCE, USER'S PERSPECTIVE, USER-FRIENDLINESS