Karakterisering van het Etimologiewoordeboek van Afrikaans (EWA)

Abstract

Samenvatting: Zesendertig jaar na Afrikaanse etimologieë van Boshoff en Nienaber verscheener in 2003 een nieuw etymologisch woordenboek van het Afrikaans: het Etimologiewoordeboek vanAfrikaans (EWA). Tussen die twee woordenboeken bestaat een wezenlijk verschil. Het werk vanBoshoff en Nienaber is vrijwel alleen toegankelijk voor specialisten en niet specifiek bedoeld vooreen breed publiek. EWA is juist allereerst bestemd voor de leek die zich interesseert voor de oorsprongen de geschiedenis van de eigen taal. Daarnaast biedt het ook de etymoloog en historischtaalkundige een hoop gegevens en inspiratie voor nader onderzoek. Als etymologisch woordenboekbezit EWA een aantal bijzondere, eigen kenmerken. De selectie van de woorden is bepaalddoor het beoogde gebruikerspubliek. Als gevolg daarvan bevat EWA verscheidene typen woordendie in traditionele etymologische woordenboeken doorgaans veronachtzaamd worden, zoals afleidingen,samenstellingen, neologismen en gemeenzame spreektaalwoorden. De artikelstructuurwordt gekenmerkt door een hoge graad van uniformiteit en consistentie. Het accent ligt op dezogenaamde etymologia proxima, de etymologie waarbij men één stap teruggaat en de meestdirecte herkomst van het woord biedt. Voorts is speciale aandacht besteed aan polysemie: nietalleen de herkomst van de dominante betekenis van een woord wordt gegeven, maar ook die vanzijn eventuele andere betekenis(sen). Benoemingsmotieven komen ook veelvuldig aan bod. In eeneventuele tweede druk zouden opvallende verschillen in vorm of betekenis altijd verklaard of inieder geval besproken moeten worden. Dat blijft nu nogal eens achterwege. Ook zou voorafgaandaan zo'n volgende editie meer onderzoek naar woordhistorisch materiaal uit primaire bronnenvoor met name de 17de–19de eeuw verricht moeten worden. Het zou mooi zijn als deze eersteuitgave van EWA de aanleiding tot een dergelijk onderzoek zou vormen.Sleutelwoorden: BENOEMINGSMOTIEF, ETYMOLOGIA PROXIMA, ETYMOLOGIAREMOTA, ETYMOLOGIE, ETYMOLOGISCH WOORDENBOEK, LEXICOGRAFIE, LEENVERTALING,MACROSTRUCTUUR, MICROSTRUCTUUR, POLYSEMIE, WOORDGESCHIEDENISAbstract: Characterisation of the Etimologiewoordeboek van Afrikaans (EWA).In 2003, thirty six years after Afrikaanse etimologieë by Boshoff and Nienaber, a new etymologicaldictionary of Afrikaans has been published: the Etimologiewoordeboek van Afrikaans (EWA). There isa substantial difference between these two dictionaries. The work of Boshoff and Nienaber is almostentirely accessible only to specialists and not specifically meant for the general public. EWA isfirst and foremost meant for the layperson who is interested in the origin and the history of his/herown language. In addition it also offers a lot of data and inspiration for further research to etymologistsand historical linguists. EWA is an etymological dictionary with a number of special characteristics.The selection of the entry-words has been determined by the intended users. Consequently,EWA contains several kinds of words which are generally neglected in traditional etymologicaldictionaries, such as derivations, compounds, neologisms and colloquialisms. The entrystructure is characterized by a high degree of uniformity and consistency. The focus is on the socalledetymologia proxima, the nearest etymology that goes one step back and provides the most direct origin of a word. Furthermore, special attention has been paid to polysemy: not only theorigin of a word in its dominant sense has been given but also that of its other eventual sense(s).Explanations of naming are also frequently indicated. In a future second edition significant differencesin form or meaning should always be explained or certainly discussed. At present, these haverather often been neglected. Prior to such a subsequent edition, more research on word historicalmaterials from primary sources especially for the 17th–19th century should also be done. It wouldbe excellent if this first edition of EWA could lead to such an investigation.Keywords: ETYMOLOGIA PROXIMA, ETYMOLOGIA REMOTA, ETYMOLOGICAL DICTIONARY, ETYMOLOGY, LEXICOGRAPHY, LOAN TRANSLATION, MACROSTRUCTURE, MICROSTRUCTURE, POLYSEMY, WORD HISTORY, WORD ORIGIN