'n Teoretiese basis vir kontekstualisering in tweetalige woordeboeke

Abstract

Opsomming: Die hoofdoel van 'n tweetalige woordeboek kan beskou word as die kommu-nikatiewe bemagtiging van die woordeboekgebruiker deur die voorsiening van semanties-prag-matiese vertaalekwivalente ter wille van kommunikatiewe ekwivalensie. Wanneer 'n vertaalekwi-valentparadigma aangebied word, moet die woordeboekgebruiker deur funksionele ekwivalent-diskriminerende inskrywings gehelp word om die kommunikatief gepaste vertaalekwivalent te selekteer vir die doel van teksresepsie, teksproduksie of vertaling binne die tersaaklike diskoers-situasie, d.w.s. die data-aanbod in die woordeboek behoort die gebruiker in die toepassing van ekwivalentdiskriminasie te ondersteun. In hierdie artikel word 'n teoretiese fundering van sodani-ge aanbod voorgestel, wat gebaseer word op die relevante literatuur en woordeboekdata. Die potensiaal van 'n kommunikatiewe benadering tot 'n gebruikersgerigte metaleksikografie word in die proses verken. Daar word vasgestel dat ekwivalentdiskriminerende inskrywings in 'n algemene tweetalige woordeboek binne die paradigma van konteks, soos leksikografies toegepas, aangebied word, en bepaalde klasse kontekstualiserende inskrywings word geïdentifiseer. Die verspreiding-struktuur van dié inskrywingstipes kom ook kortliks aan bod. 'n Kommunikatiewe benadering benadruk dat die kommunikatiewe sukses van 'n woordeboek deur 'n goed beplande woordeboek-spesifieke leksikografiese proses én woordeboekgebruik deur bevoegde teikengebruikers mede-bepaal word.Sleutelwoorde: BETEKENISVERKLARING, BUITETEKS, DEKODERING, DISKRIMINA-TOR, EKWIVALENTDISKRIMINASIE, EKWIVALENTDISKRIMINERENDE INSKRYWING, ENKODERING, GEBRUIKERSGERIGTE METALEKSIKOGRAFIE, INGEVOEGDE TEKS, KOLLO-KASIE, KOMMUNIKATIEWE BENADERING, KOMMUNIKATIEWE EKWIVALENSIE, KON-TEKS, KONTEKSLEIDING, KONTEKSTUALISERENDE INSKRYWINGS, KONTEKSTUALISE-RING, KOTEKS, LEKSIKOGRAFIE, LEKSIKOGRAFIESE DATA, LEKSIKOGRAFIESE ETIKET, LEKSIKOGRAFIESE GLOS, SEMANTIES-PRAGMATIESE EKWIVALENSIE, TWEETALIGE WOORDEBOEK, VERSPREIDINGSTRUKTUUR, VRY KONSTRUKSIEAbstract: A Theoretical Foundation for Contextualisation in Bilingual Dictionaries. The main aim of a bilingual dictionary may be regarded as the communicative empowerment of the dictionary user through the presentation of semantic-pragmatic translation equivalents for the purpose of communicative equivalence. When a translation equivalent paradigm is offered, the dictionary user should be assisted in selecting the communicatively appropriate translation equivalent for the purpose of text reception, text production or translation in a specific discourse situation by functional equivalent dis-criminating entries, i.e. the data presentation in the dictionary should support the user in the application of equivalent discrimination. This article proposes a theoretical foundation for such a presentation, which is based on the relevant literature and dictionary data. The potential of a communicative approach to a user-directed metalexicography is explored in the process. It is established that equivalent discriminating entries in a general bilingual dictionary are presented within the paradigm of context, as lexicographically applied, and specific classes of contextualising entries are identified. The distribution structure of these entries is briefly touched on. A communicative approach emphasises that the communicative success of a dictionary is co-determined by both a well-planned dictionary specific lexicographic process and dictionary use by competent target-users.Keywords: BILINGUAL DICTIONARY, COLLOCATION, COMMUNICATIVE APPROACH, COMMUNICATIVE EQUIVALENCE, CONTEXT, CONTEXTUAL GUIDANCE, CONTEXTUALISATION, CONTEXTUALISING ENTRY, CO-TEXT, DECODING, DEFINITION, DISCRIMINATOR, DISTRIBUTION STRUCTURE, ENCODING, EQUIVALENT DISCRIMINATION, EQUIVALENT-DISCRIMINATING ENTRY, FREE  CONSTRUCTION, INSERTED TEXT, LEXICOGRAPHIC DATA, LEXICOGRAPHIC GLOSS, LEXICOGRAPHIC LABEL, LEXICOGRAPHY, OUTER TEXT, SEMANTIC-PRAGMATIC  EQUIVALENCE, USER-DIRECTED METALEXICOGRAPHYR